Zondag 5 maart 2023 was de StraatReünie Minister de Visserstraat.
De verwachtingen waren hooggespannen, meer dan dertig aanmeldingen!
De ervaring leert dat er ook nog bezoekers komen die zich nog niet hebben opgegeven. Het werden er uiteindelijk meer dan veertig.
De reacties in het gastenboek – en persoonlijk – liegen er dan ook niet om: het was een geslaagde middag.
Een van de bezoekers vroeg hoe laat de lezing begon. Op het antwoord ‘Om drie uur’ reageerde hij: ‘Tsja, dan moet ik verstek laten gaan, er is een kleinkind jarig waar we heen moeten’. Hij is tot het einde van de lezing (vijf voor vier!) gebleven.
Gezelligheid, veel contacten en herkenning, de StraatReünie van de Minister de Visserstraat was voor velen een feest!
Zondag 5 maart 2023 was de StraatReünie Minister de Visserstraat.
De verwachtingen waren hooggespannen, meer dan dertig aanmeldingen! De ervaring – die hebben we wel na zo’n 100 reünies – leert dat er ook nog bezoekers komen die zich nog niet hebben opgegeven.
Het werden er uiteindelijk meer dan veertig. De reacties in het gastenboek – en persoonlijk – liegen er dan ook niet om: het was een geslaagde middag.
Een van de bezoekers vroeg hoe laat de lezing begon. Op het antwoord ‘Om drie uur’ reageerde hij: ‘Tsja, dan moet ik verstek laten gaan, er is een kleinkind jarig waar we heen moeten’. Hij is tot het einde van de lezing (vijf voor vier!) gebleven.
Gezelligheid, veel contacten en herkenning, de StraatReünie van de Minister de Visserstraat was voor velen een feest!
Een paar (!) reacties uit het gastenboek:
‘Leuk, ik woonde Min. de Visserstr. 37’
‘Leuk om alle verhalen te horen. Min. de Visserstr. 27’
‘Wat leuk om hier te zijn en de verhalen te horen van Zuilen.’
‘Geweldig om de verhalen te horen en veel bekenden te ontmoeten. Dank voor de uitleg.’
‘Wat een boel herinneringen zijn er gedeeld, héérlijk!’ enz.
Het was dus wat je noemt een dankbare klus. Ook dank aan alle vrijwilligers die deze zondagmiddag hebben meegewerkt aan dit succes: Arthur, Toos, Alice, Elliot, Daisy, Onourcan en Gerard.
Het MUSEUM VAN ZUILEN organiseert vanaf januari 2010 StraatReünies voor de huidige en voormalige bewoners van een Zuilense straat. Zo kunt u in het museum kennismaken met de geschiedenis van de straat, maar óók met elkaar. Ondertussen hebben we over de Adriaan Mulderstraat méér te vertellen en te laten zien dan tijdens de vorige StraatReünie! Vandaar deze uitnodiging:
Zondag 6 november nodigen we hiervoor de (ex)bewoners van de Adriaan Mulderstraat uit.
Het MUSEUM VAN ZUILEN vindt u aan de Schaverijstraat 13, op de eerste etage van de WERKSPOORFABRIEK. (een lift is aanwezig). Organisatorisch is het bijzonder fijn als u uw komst wilt aangeven.
Dat doet u door te mailen naar info@museumvanzuilen.nl met vermelding van: StraatReünie Adr. Mulderstraat, en met hoeveel personen u komt. Eventueel telefonisch kan ook: 06 20565655. De StraatReünie gaat door bij minimaal vijf aanmeldingen.
Fotobijschrift: Adriaan Mulder legt een krans bij het Vliegermonument.
De StraatReünie houden we van 14 tot 17 uur, met om 15 uur een kleine lezing met dia’s over het ontstaan van Zuilen en de Adriaan Mulderstraat en zijn omgeving.
In de toenmalige gemeente Zuilen ontstond met de komst van de grote fabrieken Werkspoor (Wagon- en Bruggenbouw) en Demka (staalfabriek) een snel toenemende bevolkingsgroei die het oude landelijke en dorpse karakter – begin vorige eeuw 1200 inwoners – al gauw achter zich liet.
Met die bevolkingsgroei ontstond er in een tijd dat de verzuilde samenleving door verschil in godsdienst en levensopvatting was doortrokken, ook behoefte om katholieken een eigen positie te geven. Dat kwam in Zuilen net zoals elders in het land tot uiting in het bouwen van een kerk en scholen voor jonge kinderen.
Maar in Zuilen verrees in korte tijd tussen 1923 en 1938 een veel meer omvattend katholiek gebouwencomplex dat zelfs in het veel grotere Utrecht zijn gelijke niet had.
In 1924 werd de door architect Wolter te Riele ontworpen imposante St.-Ludgeruskerk in gebruik genomen. Het vormde een markant punt voor Zuilen aan de Amsterdamsestraatweg. Naast de kerk kwam een pastorie te staan voor de huisvesting van de pastoor en de kapelaans. Daarnaast kwam de woning voor het hoofd van de jongensschool.
Achter de kerk verrees een klooster met een grote kloostertuin, waar ook de zusters woonden die in de Fröbelschool en meisjesschool voor de klassen stonden.
Die Fröbelschool voor de jongste kinderen kwam dicht naast het klooster aan de St.-Willibrordusstraat te staan. Daartegenaan bouwde men de naaischool, waar jonge dames geleerd werd zelf kleding te maken.
Aan de overzijde van de St.-Willibrordusstraat kwamen twee lagere scholen, naar goed gebruik in die tijd gescheiden voor meisjes en jongens; een afzonderlijk gymnastieklokaal hoorde daar ook bij.
In 1934 werd uit de nalatenschap van pastoor Schilte een groot naar hem vernoemd parochiehuis gebouwd waar allerlei activiteiten plaatsvonden, meestal in katholiek verband maar regelmatig ook voor meer algemene Zuilense belangen. Opnieuw maakte Te Riele het ontwerp met een kenmerkende trapgevel.
Ook een gebouw voor katholiek jongerenwerk en een vestiging van het katholieke Wit-Gele Kruis (thuisverpleging en thuishulp) werden opgericht naast het parochiehuis.
In de laatste jaren van zijn bestaan, eind jaren zeventig, fungeerde het Pastoor Schiltehuis ook als poppodium voor de eerste opkomende Nederlandse popgroepen als de (The) Golden Earring(s), The Outsiders, The Shoes, Tee-Set, Bintangs, Robert Long en Unit Gloria.
Al met al, zo is te zien op bijgeplaatste afbeelding, ontstond er een katholiek bolwerk dat vanaf de Amsterdamsestraatweg (voorgrond) over de St.-Willibrordusstraat heen reikte tot aan de bebouwing van de Edisonstraat.
Zo snel als het katholieke bolwerk ontstond werd het vanaf de jaren zeventig ook weer afgebroken.
Behalve de woning van de hoofdonderwijzer resteert van dit complex alleen nog de oude Fröbelschool en de naaischool, waar thans weer een (andere) kloosterorde in is gevestigd.
Het klooster grensde aan de St.-Ludgerusstraat en St.-Willibrordusstraat en eindigde daar met een muur voorzien van een trapgevel op korte afstand van de kleuterschool.
Vrijwel op de plaats van de oude zijgevel is nieuwbouw opgericht en de open ruimte tussen de nieuwbouw en de oude kleuterschool fungeert nu als entree voor een recent gereedgekomen bouwproject met eengezinswoningen op een binnenterrein.
De muurschildering van beeldend kunstenaar Jos Peeters op de zijgevel sluit aan op de oude trapgevel van het klooster en op de gebeurtenissen die zich binnen en rond het klooster hebben afgespeeld.
Gebruik is gemaakt van de kroniek waarin de zusters van het klooster hun belevenissen optekenden, zoals met name ook gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog.
De hele pagina van het Zuilense Nieuwsblad wordt geflankeerd door de contouren van de St.-Ludgeruskerk (links) en het Pastoor Schiltehuis. Deze beide gebouwen stonden ook ongeveer op de locatie zoals de ‘kijker van toen’ ze op deze plek ook zou zien.
De zoektocht naar de details in de muurschildering wordt vergemakkelijkt door de volgende toelichting.
De nieuwe parochie kreeg de naam St.-Ludgerus, de eerste in Nederland geboren heiligverklaarde. Hij werd omstreeks 744 op het grondgebied van de latere gemeente Zuilen geboren.
Deze heiligverklaring kwam onder andere voort uit het wonder dat hij verrichtte tijdens zijn prediken in het noorden. Boeren kwamen bij hem klagen dat de ganzen hun land kaal vraten. Daarop heeft Ludgerus de ganzen vermanend toegesproken… en het probleem was opgelost. Dat is de reden dat bij afbeeldingen van Ludger vrijwel altijd ganzen aan zijn voeten staan.
Kapelaan G.B.W. Schilte werd benoemd tot ‘bouwpastoor’.
De zusters in het klooster behoorden tot de congregatie van ‘Zusters van de Goddelijke Voorzienigheid’, opgericht door Dr. Eduard Michelis (*1813 te St.-Mauritz – en †1855 te Luxemburg).
Het klooster kreeg per 25 februari 1930 ook aansluiting op de Rijkstelefoondienst: nummer 15141.
Hier staan de koeien nog rustig grazen in de weilanden. Op de witte muur van het pand aan de Amsterdamsestraatweg staat de reclame van de in het pand (huidig nummer 571) gevestigde ‘Apotheek Elinkwijck’.
De kloosterzusters gaven onder andere les op de Fröbelschool die naast het klooster werd gebouwd. De binnenplaats werd één grote zandbak.
De Fröbelschool werd na de sloop van de St.-Ludgeruskerk ingericht als kapel. Na twintig jaar werd de kapel door de parochie verlaten en opnieuw heringericht. Het werd het Klooster Cenakel, deel uitmakend van de wereldwijde congregatie van de ‘Dienaressen van de Heilige Geest van de Altijddurende Aanbidding’.
Uit de kroniek: ’16 Juni 1945. Weer electrisch licht. We hadden dit aangevraagd. Verlof gekregen 1 dag in de week om te wassen en de volgende week 1 dag om te strijken. Alvast ’n begin!’
Dat de omgeving van de kerk geen bescherming biedt tegen de ‘misdaad’ blijkt uit dit krantenknipsel uit 1927.
Mede vanwege de grote werkgelegenheid die met de bouw van dit Roomse complex gepaard ging, kreeg pastoor Schilte bij het gemeentebestuur gehoor bij zijn verzoek om de omliggende straten te vernoemen naar heiligen.
De ‘zusters uit het klooster’ gaven onder andere les op de Fröbelschool. Zij stonden ook bekend vanwege de prachtige tekeningen die zij met kleurkrijt maakten op het schoolbord…
… vooral als de jaarlijkse schoolfoto werd gemaakt om de foto wat levendiger te maken.
In 1942 moesten de zusters de telefoon inleveren bij de bezetter…
… pas in 1945 kreeg het klooster de beschikking over een nieuw exemplaar.
In de Hongerwinter werd door de zusters ook een Gaarkeuken-systeem uitgevoerd voor de kinderen uit de wijk. Veel boeren uit de omgeving kwamen met groenten en fruit aandragen, er werd zelfs een schaap aangeboden. (En dat alles verwarmd op een eenvoudig potkacheltje!)
Verschillende advertenties en berichten uit de kranten werden vanwege het tijdsbeeld toegevoegd.
Ook in Zuilen werd aan het einde van de Tweede Wereldoorlog voedsel gedropt, enthousiast begroet door de inwoners én natuurlijk door de kloosterzusters.
In de handwerkklas ‘van zuster Joachima’ werd jonge vrouwen het (ver)maken van kleding geleerd. Het lokaal bevond zich op de eerste verdieping van het gebouw waar je met de rug naartoe staat bij het bekijken van de muurschildering.
Jos Peeters schilderde het interieur van de St.-Ludgeruskerk tijdens een ‘ziekentridium’. In die week werden de banken van het middenschip weggehaald en speciale missen opgedragen, die door (langdurig) bedlegerige gelovigen werden bijgewoond. Een en ander gebeurde vanaf 1955 tot in de jaren zestig van de vorige eeuw tijdens de zogenoemde ‘Charitas-week’. Dan werd ook een speciale krant uitgebracht: De Vuurpijl.
Het bijzonder vormgegeven hek werpt ook zijn schaduw op de muur als de zon níet schijnt, met dank aan de kunstenaar Jos Peeters.
Meer weten over het klooster, de kerk en de scholen: welkom in het Museum van Zuilen: www.museumvanzuilen.nl
Zuilen was tot 1 januari 1954 een zelfstandige gemeente die in 1913 ongeveer 944 inwoners telde, voornamelijk wonend in het dorp (tegenwoordig Oud-Zuilen genoemd en deel uitmakend van de gemeente Stichtse Vecht).
In 1913 kwam – tegen de grens met Utrecht – de Wagon- en Bruggenfabriek van Werkspoor Amsterdam naar Zuilen, en enkele jaren later kwam ook de Staalgieterij van J.M. de Muinck Keijzer (Demka) naar Zuilen.
In vier jaar groeide daardoor de bevolking van Zuilen naar ruim 4000 inwoners. In 1917 gaf de gemeente Utrecht aan de architect H.P. Berlage en de directeur van gemeentewerken L.N. Holsboer de opdracht een nieuw uitbreidingsplan samen te stellen.
H.P. Berlage
Het plan van de beide heren kwam in 1920 gereed. Omliggende gemeenten werden ook in het uitbreidingsplan meegenomen en het plan voorzag onder andere in een vliegveld aan de rand van de stad.
Voor Zuilen had het plan ingrijpende gevolgen. Het omvatte voor deze gemeente ook een aantal elementen die eigen waren aan eerdere ontwerpen van Berlage: een invalsweg van de stad die splitste zich in twee wegen (model ‘stemvork’), meerdere wegen die samenkwamen op een plein (model ‘wagenwiel’) en lange rechte wegen (model ‘As van Berlage’).
Het plan van Berlage en Holsboer voor de ‘buurgemeente’ Zuilen.
Ook passend in de ideeën van Berlage waren sloten langs – of in de middenberm van – de belangrijkste wegen. Zo ontstonden onder andere de Van Hoornekade, van Egmontkade en de Burgemeester van Tuyllkade. Vanwege de overlast door het slecht doorstromende water werden al deze sloten al begin jaren vijftig van de vorige eeuw gedempt.
In 1948 zijn de woningen aan de oneven kant in aanbouw. Het water in de middenberm is goed herkenbaar.
In het verlengde van de Burgemeester Van Tuyllkade werd de Prins Bernhardlaan aangelegd, en – Zuilen groeide nog steeds – werd ook de Burgemeester Norbruislaan een volgende laan in de lengte. Zo ontstond een lange, rechte weg die, vanwege de ontwerper, de bijnaam ‘As van Berlage’ kreeg.
In de loop der jaren werd de middenberm steeds vaker gebruikt als wandelpad voor bezitters van honden. Zo ontstond een soort olifantenpad tussen de bomen.
Na een oproep van de gemeente Utrecht om met ideeën te komen om de leefomgeving te verbeteren kwam het idee dit olifantenpad te verbeteren. Het idee werd omarmd en in het najaar van 2022 kwam het tot stand.
Zo werd deze lange kade/laan van Utrecht een prachtig wandelplek.
Enkele weken geleden kregen we een ‘doorgestuurd’ bericht. Mevrouw R. bood een glas-in-lood-raam aan. Het stond nog in de opslag van een familielid, maar men wilde het schenken aan het Museum van Zuilen. Ooit gemaakt in opdracht van Werkspoor, heeft een plaats gekregen achter de receptie van de Apparatenhal (ApFa). Later kwam daar Bronswerk in en tegenwoordig kennen we de hal als de ‘Werkspoorkathedraal’.
Dat wilden we graag opnemen in de collectie. Het blijkt om een ‘glas-appliquatie’ te gaan van kunstenaar A. #Luigjes. De royale afmetingen zorgen ervoor dat we een goede plek maken in het museum.
Sinds 2010 organiseerde het Museum van Zuilen al meer dan 100 StraatReünies. Daar gaan we ook op de nieuwe locatie mee door.
Zondag 4 september 2022 organiseert het Museum van Zuilen de vernieuwde StraatReünie, dit keer voor de (oud) bewoners van de Ampèrestraat.
Van 14 tot 17 uur, in het museum aan de Schaverijstraat 13. Van 14 tot 15 uur heten we u welkom met drankje, om 15 uur kleine lezing met dia’s over Zuilen en de Ampèrestraat in het bijzonder.
Deze straat werd genoemd naar André Marie Ampère (1775-1836). Volgens de overlevering ging Ampère nooit naar school en leidde hij zijn studie vooral zelf, las bij wijze van ontspanning stukken uit L’Encyclopédie. Voor de proeven die hij deed, was het noodzakelijk dat hij precies de grootte van de elektrische stroom kon meten. Hij ontwikkelde daarvoor een zeer nauwkeurig instrument: de ampèremeter.
Voor een beschrijving van de Ampèrestraat ‘van toen’ gaan we aan de wandel alsof het 1938-’39 is en lopen vanaf de Voltastraat. Dit tijdspad is niet toevallig gekozen. We beschikken over een adressenbestand uit die tijd, dus kunnen we als we door deze straat lopen aangeven wie er woont of welke winkel er zat.
‘In de stratengids die we voor onze wandeling van omstreeks 1938 hanteren, staat in de hele Ampèrestraat slechts één winkeladres. Dat lijkt van geen kanten te kloppen, maar is wel waar. Het komt omdat ‘de winkel op de hoek’ dikwijls een ander postadres heeft dan we denken. De melkwinkel bijvoorbeeld die we bij het binnenlopen van de straat direct links zien heeft als postadres de Galvanistraat. De woning erboven hoort wel bij de Ampèrestraat….’
Bakkerij Amsing op de hoek van de Daalseweg en de Ampèrestraat
Kortom: Mis het niet, geef u op door even een mailtje te sturen naar info@museumvanzuilen.nl of bel 06 20565655
Deze muurschildering werd gemaakt door Jos Peeters in opdracht van de werkgroep Directe Voorzieningen van de gemeente Utrecht. Eerder maakte Jos Peeters de muurschildering aan de Kruisstraat ter gelegenheid van de start van de Tour de France in 2015. Net als bij de Tour zit ook deze ‘Vueltaschildering’ weer vol details: sommige direct zichtbaar, andere meer verborgen.
Aanleiding van de (door Covid 19 twee jaar uitgestelde) muurschildering is de start van de Vuelta, waardoor Utrecht de eerste gemeente ter wereld werd waar de drie grote wielerrondes, de Tour de France, de Ronde van Italië (Giro) en de Ronde van Spanje (Vuelta) van start gingen.
Extra aandacht kreeg de in Zuilen geboren wielrenner Michel Stolker, de eerste Nederlander die ook alle drie deze grote rondes heeft gereden.
Michel Stolker won de 13de (berg!)etappe van de Giro, van Luca naar Bologna.
Op deze muurschildering ziet u onder andere:
Het finaledoek van de 77ste Vuelta en een lettertype zoals dat gebruikt werd bij de eerste ‘Ronde van Spanje’ (1933) op de omslag van het Spaanse sporttijdschrift AS.
De Arena van Verona. In 2010 startte de Giro d’Italia in Amsterdam. De tweede etappe finishte in Utrecht en de laatste in Verona. Het Giro-logo fietst mee in het peloton.
Arc de Triomphe, Avenue des Champs Elysées. Utrecht was de startplaats van de Tour de France in 2015.
Oude Gracht Utrecht. In de Tourschildering liet de schilder het peloton nog over de werven koersen. De Vuelta kiest voor een ander parcours: we moeten zuinig zijn op de werven.
Tom Dumoulin (rechts) en Steven Kruijswijk bespreken in tekstballonnen De Grote Rondes die Utrecht aandeden.
Het barokke stadhuis van Pamplona. De Baskische stad was finishplaats van de achtste etappe van de Vuelta in 1964, gewonnen door de Zuilense wielrenner Michel Stolker (1933-2018).
De klok geeft het tijdstip aan waarop deze muurschildering op 17 augustus 2022 werd onthuld.
Het detail ernaast: dit zijn de rode lappen die gepaard gaan met de jaarlijkse stierenrennen in de stad: San Firmino.
Finish van de achtste etappe van de Vuelta 1964 in Pamplona. Michel Stolker komt als eerste over de streep.
De Spanjaard Gabriël Mas wordt in Pamplona tweede achter Stolker. Helaas voor Mas is zijn roze trui niet vanwege een overwinning in de Giro: het is de kleur van zijn sponsor Ferrys.
Michel Stolker wordt gehuldigd na zijn etappezegen. Destijds kreeg je nog gewoon een hand van de rondeseñorita. Er werd ook niet met cava gesproeid. Maar de beker is groot genoeg.
Globale(!) plattegrond van het parcours van de ploegentijdrit in de stad op 19 augustus 2022.
Langs de lijn vinden we ook de bewoners van dit pand, die graag hun medewerking verleenden voor het plaatsen van deze muurschildering.
Vertraagd door Corona kon dan eindelijk 16 juni 2022 de tentoonstelling over de ‘eeuw-oude’ vereniging HMS van start.
Paulus Jansen (oud-wethouder van Utrecht en met ‘sport’ in zijn portefeuille) deed de aftrap. De aanwezigen hadden allemaal een HMS-verleden. Maar een club speelt natuurlijk nooit alleen.
Om de kennis van de andere voetbalverengingen in Utrecht te testen werd door onze webmiss een quiz uitgewerkt. Maar liefst 17 voetbalverenigingen met een naam die werd afgekort stonden op de lijst.
Natuurlijk H.M.S., maar ook D.H.S.C. en bijvoorbeeld O.D.I.N. stonden op de lijst. Door middel van meerkeuzevragen werd de kennis van de deelnemers op de proef gesteld.
Uiteindelijk werd de voorzitter van H.M.S. de winnaar.
De quiz is ook nu nog te spelen tijdens de tentoonstelling die tot en met 24 september 2022 te zien blijft in het Museum van Zuilen (Schaverijstraat 13, Utrecht). Wilt u langskomen, reserveer dan uw bezoek via 06 20565655 of deze link: reserveer uw bezoek.
Mocht u ondertussen zich nog een mooie anekdote herinneren waarin H.M.S. een rol speelt… schroom niet alstublieft het verhaal(tje) aan ons door te sturen/mailen. U kunt uw verhaal ook in het museum komen vertellen Uiteindelijk is het de bedoeling aan het eind van de tentoonstelling een mooie verzameling verhalen (en objecten) over HMS te bewaren voor de toekomst, in aanvulling op ons e-book over HMS.
… pas in 1945 kreeg het klooster de beschikking over een nieuw exemplaar.
