Ook een apart hoofdstukje in de geschiedenis van De Oude Bouw. In het zoeken naar de historie van Zuilen hebben we ook een onderzoek gedaan naar de uit Zuilen afkomstige militairen (al of niet dienstplichtig) die naar Nederlands-Indië gingen.
Tot nu toe hebben we de volgende 31 namen:
G. de Wilde De Lessepsstraat ?
Adelaar De Lessepsstraat ?
W. Favier De Lessepsstraat 2
J. Kanters De Lessepsstraat 37
Z. Olij De Lessepsstraat 43
D. Oranje De Lessepsstraat 40
H. Sluijk De Lessepsstraat 61 bis
A. Meinders Marconistraat 48
D. Mol Marconistraat 20
H. Bosma Westinghousestraat 38
F.M. Broere Westinghousestraat 35
R. Houtman Westinghousestraat 53
A. Roerhorst Westinghousestraat 41
F.A. Schifelers Westinghousestraat 70
Th. van der Vlis Westinghousestraat 30
W.P. van de Wijngaard Westinghousestraat 66
J.A. van Zwol Westinghousestraat 15
J.H. van Amersfoort Franklinstraat 11
K. Osinga Franklinstraat 34
J. Duparant Galvanistraat 5
J. de Jong Galvanistraat 31
P. van Zwieten Galvanistraat 53
W. de Jong Galvanistraat 61
J. van den Akker Galvanistraat 69
W. Lagerweij Swammerdamstraat 29
H. Elkerbout Swammerdamstraat 52
J. Schuijlenburg, Swammerdamstraat 30
J. Verweij Swammerdamstraat 62
W.J. van der Kwast Daalseweg 78
G.J. van der Sluis Daalseweg 94
C.P. van Ling Daalseweg 100
De heer Van Maarschalkerweerd, een Zuilense Nederlands-Indië-ganger vertelde me: ‘Veel jonge Zuilenaren werden in de jaren 1945-1949 als dienstplichtig militair naar het voormalige Nederlands-Indië gezonden. De uitzending geschiedde in opdracht van de Nederlandse regering met de goedkeuring van het parlement en werd dus gedragen door het Nederlandse volk.
Niet, zoals later werd gesuggereerd, om het koloniale bewind te herstellen maar om er op toe te zien dat wat in de akkoorden van Linggadjati, later ook de Renville-akkoorden, was overeengekomen (een federale staat), ook tot stand zou worden gebracht.
Nederland had in feite al in 1946 de facto de onafhankelijkheid van Indonesië erkend. Uitgangspunt van de kabinetten Drees was dan ook een onafhankelijke Indonesische deelstaat zoals ook al op 7 december 1942 (!) door Hare Majesteit Koningin Wilhelmina was toegezegd. Maar Soekarno wilde een eenheidsstaat, uiteraard onder Javaanse leiding.
Na de tweede politionele actie ging dan ook Indonesië akkoord met de wens van het Nederlandse kabinet, onder leiding van Drees, om een federale staat op te richten. Vandaar de term Verenigde Staten van Indonesië. Toen in 1950 de Nederlandse troepen waren vertrokken riep Soekarno echter alsnog een eenheidsstaat uit met in alle delen van die staat een overheersing door Javanen. Van de honderdvijfen-twintigduizend uitgezonden militairen zijn daar 6224(!) jonge Nederlandse militairen gesneuveld. Zij liggen op de vier erevelden in Indonesië begraven. Maar helaas, al deze jongens zijn voor niets achtergebleven op de erevelden in de Gordel van Smaragd. Onder hen zijn zover wij weten vier jongens uit Zuilen.
Was het toen maar anders gelopen: Indonesië zou als federale staat verschoond zijn gebleven van allerlei opstanden, oorlogjes, corruptie, religieuze moordpartijen en armoede. Dit prachtige en rijke land met zijn vriendelijke bevolking verdient beter.’
Het grote aantal slachtoffers zorgt ervoor dat de blijdschap over een behouden thuiskomst erg groot is. De vaak nog jonge jongens (dienstplichtig militairen), die Nederland kort na de Tweede Wereldoorlog verlieten en lang onder de wapenen verbleven, hebben vrijwel allemaal totaal geen bezittingen. Daar wordt gedeeltelijk door het thuisfront in voorzien. De heer Van Maarschalkerweerd vertelde me dat het een gebruik werd dat thuiskomers van de bewoners in de straat een fiets cadeau kregen en van hun ouders een horloge. (‘Of net andersom, dat weet ik niet meer zo precies.’)
Prachtig versierde woning in de Marconistraat, ter gelegenheid van de thuiskomst van de Nederlands-Indië-ganger D. Mol. Van bijna iedere woning wappert een vlag. Boven de deur van nummer 20 (Hij staat open) hangt de tekst: Welkom Thuis.
De heer Houtman tijdens zijn opleiding in Groot Brittannië. Daar werden de Nederlandse militairen opgeleid voor de acties in Nederlands-Indié, omdat hiervoor, zo kort na de Tweede Wereldoorlog, in Nederland geen goede mogelijkheden waren.
De heer F.M. Broere schreef bij deze foto: Tentenkamp Kabandjahe, op Noordoost Sumatra
De heer W.J. van der Kwast koesterde zijn herinneringen aan de periode in Nederlands-Indië en plakte deze foto in zijn album. Hij schreef erbij: v/d Kwast Soebang.
De heer C. van Ling werd door zijn familie bij zijn thuiskomst warm onthaald. Hij staat met familie voor de woning aan de Daalseweg 100. Natuurlijk werd ook zijn ‘ouderlijk huis’ rijkelijk versierd.
In de plaatselijke kranten werd de thuiskomst al aangekondigd:
Utrechts Nieuwsblad 27 augustus 1949
Utrechters op Johan v. Oldenbarneveldt.
Wij ontvingen de passagierslijst van het troepentransportschip de “Johan van Oldenbarneveldt”, dat op 11 dezer uit Tandjong Priok vertrokken is en vermoedelijk op 8 Sept. a.s. te Amsterdam zal aankomen. De volledige lijst ligt voor belangstellenden ter inzage te onzen kantore, Drift 23.
…W. Lagerweij Swammerdamstraat 29, Zuilen…
Utrechts Nieuwsblad 27 oktober 1949
Utrechters op “Waterman” en “Empire Brent”
Op de troepentransportschepen “Waterman” en “Empire Brent”, die resp. op 13 en 14 dezer uit Tandjong Priok vertrokken zijn en in ons land verwacht worden achtereenvolgens op 5 en 7 Nov. a.s. – het eerste schip in Rotterdam, het tweede in Amsterdam – bevinden zich navolgende repatriërende Utrechters:
De volledige passagierslijst ligt voor belangstellenden ter inzage aan onze loketten, Drift 23.
…K. Osinga, sold. I, Franklinstraat 34 Zuilen
Utrechts Nieuwsblad 28 november 1949
Utrechters op de Joh. v. Oldenbarnevelt
Met het troepentransportschip Joh. v. Oldenbarnevelt, dat op 12 Nov. j.l. uit Tandjong Priok vertrokken is en vermoedelijk op 8 Dec. a.s. te Amsterdam zal aankomen, repatriëren de navolgende Stichtenaren/Utrechters:
… Marn. II W. de Jong, Zuilen, Galvanistraat 61;
Utrechts Nieuwsblad 10 december 1949
Utrechters op “Zuiderkruis” en “Kota Inten”
Met de troepentransportschepen “Zuiderkruis” en “Kota Inten” resp. vertrokken uit Tandjong Priok 25 en 26 Nov. j.l. en te R’dam verwacht op 19 en 24 Dec. a.s. repatriëren de navolgende Utrechters:
“Kota Inten”
… Sold D.G. Duparant, Galvanistraat 5, Zuilen;
Utrechts Nieuwsblad 17 februari 1950
Utrechters op “Pasteur” en “Atlantis”
Met de troepentransportschepen “Pasteur” en “Atlantis” die resp. op 7 en 6 dezer uit Tandjong Priok vertrokken en achtereenvolgens op 25 Feb. en 3 Maart a.s. in Amsterdam verwacht repatriëren de navolgende Utrechters:
“Atlantis”
… A.H. Roelofs, korp., Westinghousestraat 41
Utrechts Nieuwsblad 10 maart 1950
Utrechters op de “Waterman”
Met het Troepentransportschip “Waterman, dat 2 Maart van Tandjong Priok is vertrokken en 24 Maart te Rotterdam wordt verwacht, repatriëren de volgende Utrechtse militairen:
… J. de Jong, sergt. Zuilen, Galvanistraat 31,
Utrechts Nieuwsblad 21 april 1950
Utrechters varen huistoe op vijf schepen
Met de Troepentransportschepen General C.C. Ballou vertrek T. Priok 8 April, vermoedelijk aank. Amsterdam 30 April, Gen. R.L. Howze 9 April Amsterdam 1 Mei, Nellij 7 April Rotterdam 4 Mei DundalkBaij 7 April, R’dam 6 Mei en ’t passagiersschip “Willem Ruijs” 5 April, Rotterdam 26 April repatriëren de volgende Utrechters:
“DundalkBaij”.
… G. Bosch, sold. I, De Lessepsstraat 65bis, Zuilen…
Utrechts Nieuwsblad 1 juni 1950
Utrechters op de Waterman Cheshire en Amarapoora
Met het troepentransportschip “Waterman” (vertrek Tandj. Priok 19 Mei vermoedelijke aank. R’dam 10 Juni) en het passagierschip “Cheshire” (vertrek T.P. 16 Mei, verm. aank. R’dam 14 juni) en de Amarapoora (vertrek T.P. 15 Mei verm. aank. A’dam 29 Juni) repatriëren de volgende Utrechters:
Waterman:
… H. Bosma, sold. Westinghousestraat 38, Zuilen
… J.H. van Amersfoort, sold., Franklinstraat 11, Zuilen
Utrechts Nieuwsblad 30 juni 1950
Utrechters varen huistoe
Hieronder volgen de namen van de repatriërenden op de troepentransportschepen “General W.C. Langfitt”, “Atlantis”, “Willem Ruys”, “Sibajak”, “Fair Sea” en “Castel Blanco”. De vermoedelijke aankomst van de General W.C. Langfitt is 12 Juli, die van Atlantis 10 Juli, beiden te Amsterdam, de Willem Ruys 1 Juli te Rotterdam, de Fair Sea 2 Juli te Rotterdam, de Sibajak 5 Juli te Rotterdam, en de Castel Bianco 3 Juli te Rotterdam. De passagierslijsten liggen op ons bureau ter inzage.
General W.C. Langfitt.
… J. Verwey Swammerdamstraat 63, Zuilen…